مطالعات پیرامون عوامل موثربر تعهد سازمانی
۲-۲-۶-۱-مطالعه استیرز و همکاران[۱]
استیرز و همکاران برخی از عوامل موثر بر افزایش تعهد سازمانی را به صورت ذیل مطرح می نمایند :
- عوامل شخصی : اصلی ترین عامل شخصی ، میزان تعلق و پیوستگی بالقوه ای سات که کارمند در اولین روز کاری خود به سازمان می آورد .افرادی که دراولین روز کاریشان خود را خیلی متعهد به سازمان نشان می دهند احتمالاً با سازمان خواهند ماند .این فرایند تعهد اولیه ممکن است به شکل یک سیکل خود تقویت کننده درآید یعنی اگر افراد در بدو ورود به سازمان تلاش و کوشش وافر مبذول دارند ممکن است آنها تلاش بیشتری را بر مبنای تعهد بیشتر خود به سازمان توجیه نمایند .
- عوامل سازمانی : عوامل سازمانی چون حیطه شغل ، بازخورد ، استقلال عمل در کار ، چالش شغلی ، درگیری و مشارکت رفتاری را افزایش می دهد .
- عوامل غیر سازمانی : از عامل غیر سازمانی مهمی که باعث افزایش تعهد می شود ، قابلیت توانایی دستیابی به جایگزین های شغلی بعد از انتخاب شغل فعلی می باشد .
عوامل موثر بر افزایش تعهد سازمانی مطرح شده توسط استیرز و همکاران به شکل زیر نشان داده شده است .(خلج ، ۱۳۸۸ ،۱۲۴ )
شکل شماره ۲-۱۷ –مدل تعهد سازمانی استیرز و همکاران (برگرفته از خلج ، پایان نامه کارشناسی ارشد ، ۱۳۸۸، ۱۲۵)
۲-۲-۶-۲-مطالعه مودی و همکاران[۲]
مودی و همکارانش ، پیش شرط های تعهدسازمانی (تعهد عاطفی ) را به ۴ دسته تقسیم کرده اند :
-
- ویژگی شخصی[۳] : شامل سن ، سابقه خدمت ، سطح آموزش ، جنسیت ، نژاد و عوامل شخصی دیگر است .سن و سابقه خدمت با تعهد رابطه مستقیم دارند و سطح آموزش با تعهد سازمانی رابطه معکوس دارد .دراین مطالعه مشخص شد زنان تعهد عاطفی بیشتری نسبت به مردان دارند.
- ویژگی های مرتبط با نقش[۴] : تحقیات نشان می دهد که شغل تقویت شده (غنی) چالش شغلی را افزایش داده و منجر به افزایش تعهد می شود ، هم چنین یافته ها نشان می دهد که تعهد با تضاد نقش و ابهام در نقش ارتباط معکوس دارد .
- ویژگی های ساختاری : مطالعات در مورد اندازه سازمان، حیطه نظارت و تمرکز و پیوستگی شغلی نشان می دهد که رابطه معناداری بین هیچ یک از این متغیرها با تعهد وجود ندارد.
- تجربیات کاری[۵] : تجربیات کاری که در طی زندگی کاری فردی در سازمان رخ می دهد ، به عنوان یکی از نیروهای عمده در فرایند اجتماعی شدن یا اثرپذیری کارکنان محسوب و بر میزان وابستگی روانی کارکنان به سازمان تاثیر می گذارد .(خلج ، ۱۳۸۸ ، ۱۲۵)
شکل شماره ۲-۱۸ –مدل تعهد سازمانی مودی و همکاران (برگرفته از خلج ، پایان نامه کارشناسی ارشد ، ۱۳۸۸، ۱۲۶)
۲-۲-۶-۳-مطالعه بارون و گرینبرگ[۶]
این دو دانشمند عوامل موثر بر تعهد سازمانی را به ۴ دسته تقسیم کرده اند :خود شغل ، فرصت های استخدامی دیگر ، خصوصیات فردی و محیط کار
- خود شغل : در این رابطه گزارش شده است که مسئولیت بیشتر ، تکرار پذیری کمتر و جالب بودن شغل ، تعهد سازمانی را افزایش می دهد ، از سوی دیگر ترفیع کمتر ، هیجان و ابهام شغل بیشتر منجر به کاهش تعهد سازمانی می گردد .
- فرصت های استخدامی دیگر : با وجود فرصت های استخدامی دیگر تعهد سازمانی تحت تاثیر قرار می گیرد ، یعنی احتمال پیداکردن شغل با مطلوبیت بیشتر تعهد سازمانی را کاهش می دهد.
- خصوصیات فردی : تعهد سازمانی به وسیله خصوصیات فردی تحت تاثیر قرار می گیرد ، کارمندان مسن تر که دارای سنوات خدمت و ارشدیت بیشتری هستند سطح بالاتری از تعهد سازمانی را نشان داده اند .در گذشته اغلب مدیران معتقد بودند که زنان نسبت به مردان تعهد سازمانی کمتری دارند . به همین دلیل برای زنان کارمندجبران خدمات کمتری در نظر می گرفتند .ولی امروزه ثابت شده است که چنین اختلافی وجود ندارد و تقریباً هر دو دارای سطح مساوی از تعهد در یک سازمان هستند .
- محیط کار : تعهد سازمانی معمولاً خیلی شدید و به وسیله چند عامل مرتبط با محیط کار متاثر می شود . افرادی که از سرپرستان خود راضی هستند و نحوه ارزیابی عملکرد را عادلانه می دانند ، احساس می کنند که سازمان به مسائل رفاهی آنها توجه دارد لذا تعهد سازمانی بالاتری نشان داده اند .(خلج ، ۱۳۸۸ ،۱۲۷)
شکل شماره ۲-۱۹ –مدل تعهد سازمانی بارون و گرینبرگ (برگرفته از خلج ، پایان نامه کارشناسی ارشد ، ۱۳۸۸، ۱۲۸)
۲-۲-۶-۴-مطالعه کاری و همکاران[۷]
کاری و همکاران در مطالعه های خود متغیرهای موثر بر تعهد سازمانی را در سه دسته کلی طبقه بندی کرده اند :
- متغیرهای مربوط به ادراک فرد از ساختار سازمانی شامل تمرکز ، تکراری بودن[۸] ، ارتباطات موثر[۹] ، فرصت های ارتقا ، اندازه سازمان ، حقوق ، عادلانه بودن توزیع ، انسجام[۱۰] ، بار نقش (حجم فعالیت های یک شغل [۱۱])
- متغیرهای مربوط به ویژگی های فردی شامل درگیری و مشارکت شغلی[۱۲] ( یعنی میزان تعهد فرد به استانداردهای بالای عملکرد ) ، سابقه کار ، تحصیلات ، سابقه ترک خدمت [۱۳]
- متغیرهای مربوط به ویژگی های محیطی شامل فرصت های شغلی و مسئولیت خانوادگی (تعهد نسبت به بستگان محل خدمت زندگی )(خلج ، ۱۳۸۸ ، ۱۲۸)
۲-۲-۶-۵-مطالعه باتمن و همکاران [۱۴]
در مطالعه باتمن و همکاران ارتباط متغیرهای زیر با تعهد سازمانی سنجیده شده است :
رفتار تشویقی مدیران[۱۵] ، رفتار تنبیهی مدیران[۱۶] ،ویژگی های شغلی ، تمرکز ، نیاز به موفقیت ، جایگزین های شغلی در خارج از سازمان ، استرس شغلی[۱۷] ، رضایت شغلی ، سن ، تحصیلات ، سابقه خدمت ، سابقه در مسیر شغلی[۱۸] .
جایگزین های شغلی و استرس با تعهد رابطه منفی دارند و بقیه متغیرها رابطه مثبت را نشان
می دهند.(خلج ،۱۳۸۸ ،۱۲۹)
۲-۲-۶-۶-مطالعه آلن و می یر
مطالعات آلن و می یر در سال ۱۹۹۰ برای تعیین و سنجش پیش شرط های تعهد سازمانی در سه بعد عاطفی ، مستمر و تکلیفی صورت گرفته است . در این مدل فرض شده است که تعهد در نتیجه تجربیاتی ایجاد می شود که نیازهای کارکنان را ارضا نموده یا با ارزش های آنان سازگار باشد ، سپس بر اثر تمایزات نظریه هرزبرگ بین عوامل بهداشتی و عوامل انگیزشی ، متغیرهای موثر بر تعهد عاطفی را به دو قسمت تقسیم می کنند :
- متغیرهایی که نیاز کارمند را به احساس آرامش و راحتی ، هم از نظر فیزیکی و هم از نظر روانی ارضا می کند که شامل :
- تحقق انتظارات پیش از ورود به سازمان
- برابری و رعایت عدالت در توزیع پاداش ها
- وابستگی و قابلیت اعتماد و اتکا به سازمان
- حمایت سازمانی
- وضوح نقش
- رهایی از تعارض
- سبک رهبری
- متغیرهایی که به احساس شایستگی کارمند در نقشی که به وی سپرده شده کمک می کند ، تجربیات کاری مربوط به احساس شایستگی نیز شامل موارد زیر است :
- تحقق اهداف و استقلال در کار
- منصفانه بودن پاداش های مبتنی بر عملکرد
- چالش شغلی
- فراهم بودن فرصت کافی جهت ابراز عقاید و نظارت شخصی
- مشارکت در تصمیم گیری
- اهمیت شخصی برای سازمان.(خلج ،۱۳۸۸ ،۱۳۰)
۲-۲-۶-۷-مطالعه ماتیو و زاجاک
ماتیو و زاجاک در مطالعات خود عوامل تاثیرگذار بر تعهد سازمانی را در ۵ دسته به شرح زیر بر شمرده اند :
- ویژگی های شخصی (سن ، جنسیت ، آموزش ، وضعیت تاهل ، موقعیت و سابقه در سازمان ، ادراک از لیاقت شخصی ، قابلیت ها ، حقوق و دستمزد سطوح شغلی )
- خصوصیات شغلی (غنی سازی شغل ، مهارت ، استقلال ، چالشی بودن شغل ، محدوده شغلی ، پیچیدگی
- روابط رهبر –گروه : (انسجام گروهی ، وابستگی متقابل وظایف ، ساختار و ملاحظات رهبر ، رهبری مشارکتی
- خصوصیات سازمانی : (اندازه سازمان ، تمرکز سازمانی )
- وضعیت نقش : (تضاد نقش ، ابهام در نقش ، تعدد نقش )
در تعریفی دیگر عوامل موثر بر تعهد سازمانی ، بر اساس مشخصه های فردی و سازمانی به شرح زیر طبقه بندی شده است .
- مشخصه های فردی شامل :
الف ) عوامل جمعیت شناختی مانند : جنسیت ، سن ، تحصیلات و….
ب) عوامل شخصیتی مانند : ارزش های کار ، توقعات ، تمایلات و…
- مشخصه های سازمانی شامل :
الف ) مشخصه های شغلی
ب) فرصت های پیشرفت
ج) نظام پرداخت
د) محیط سازمانی
ه) سبک مدیریت (Mathieu & Zajac,1990,177-179)
[۱] Strees ,R.M & Porte .L.W
[۲] Modey ,R.T,Porter ,L.W & Strees ,R.M
[۳] Personal Charactristic
[۴] Role Related
[۵] Work Experiences
[۶] Baron ,R.A & GroonBerg ,M.S
[۷] Carry 1989
[۸] Reutilization
[۹] Instrumental Communication
[۱۰] Integration
[۱۱] Role Overload
[۱۲] Work Involvement
[۱۳] Turn Over Experience
[۱۴] Bateman T.S & Strassers
[۱۵] Leader Reward Behavior
[۱۶] Leader Punishment Behavior
Job Tension[17]
